Aangeleerde hulpeloosheid

De aangeleerde hulpeloosheid of learned helplessness bij paarden is een psychologische gesteldheid waarin het paard heeft ervaren dat hij hulpeloos is geweest en dit doorvoert in zijn verdere leven. Bij gebrek aan controle ervaren de paarden pijn waarvan ze niet kunnen ontsnappen. Indien ze later wel de controle krijgen, gaan ze zelfs niets meer proberen. Ze hebben het letterlijk opgegeven en zijn dus hulpeloos. Deze paarden ontbreken zichtbare motivatie en emotie en gaan ernstig lijden.

Wat is dan het verschil met depressie?

Bij depressie vertonen de paarden teruggetrokken/apathisch gedrag. Ze zullen niet of onverschillig reageren op de komst van mensen of andere paarden/dieren. Deze paarden zijn gevoeliger voor opbouw van spanning en stress en tonen verhoogde angstklachten. Depressie is een onderdeel van de aangeleerde hulpeloosheid, maar de aangeleerde hulpeloosheid is geen voorwaarde voor depressie. Depressie kan je herkennen via de Horse Grimace Scale (afbeelding 1), terwijl de aangeleerde hulpeloosheid niet af te lezen is op het gezicht van het paard.

Afbeelding 1: pijnherkenning in het gezicht van het paard

Wat zijn nu de symptomen van de aangeleerde hulpeloosheid?

Deze paarden gedragen zich passief en teruggetrokken. Ze zijn hun motivatie en spelgedrag volledig verloren. Het duurt bovendien veel langer om deze paarden iets aan te leren aangezien hun leervermogen is afgenomen. De paarden gedragen zich apathisch en zullen weinig of niet reageren op prikkels uit de omgeving. Deze paarden hebben een starende blik, zijn bewegingsloos en hebben vaak een doffe vacht.

De twee grootste oorzaken voor aangeleerde hulpeloosheid zijn de manier van trainen en het management van de dieren. Bij het werken met het paard kan het veroorzaakt worden door herhaaldelijke pijnlijke en onprettige trainingen of door hulpmiddelen die foutief worden gebruikt. Verschillende hulpmiddelen die onjuist gebruikt worden, kunnen het paard in een foute houding brengen waardoor het paard nauwelijks of moeilijk kan bewegen. Daarnaast kan aangeleerde hulpeloosheid veroorzaakt worden door een foute huisvesting, foute voeding of een gebrek aan sociaal en natuurlijk gedrag van het paard.

De beste manier om aangeleerde hulpeloosheid te voorkomen is om je paard de keuzevrijheid en controle te geven die het verdient. Pas het management aan op de noden van het paard en gebruik geen dwangmiddelen. Ga respectvol om met de grenzen van je paard: accepteer het als je paard nee zegt en geef ze de keuzevrijheid. Door te luisteren naar je paard, krijg je ook een betere connectie met je paard. Probeer de ‘nee’ in een ‘ja’ te veranderen door te handelen naar de signalen die jouw paard je geeft.